ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Αρχιτεκτονες
Οι αρχιτέκτονες αποτελούν μια παράξενη παράμετρο στην εξέλιξη του Κάμπου. Αρχικά, πρέπει να σκεφτούμε ότι υπήρξαν στο παρελθόν αρχιτέκτονες, όχι όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, αλλά άνθρωποι που σχεδίασαν κτίσματα, λαϊκά και εκκλησιαστικά, και επιβλέψανε την υλοποίησή τους. Στα νεότερα χρόνια ξέρουμε για την ύπαρξη κάποιων αρχιτεκτόνων μετασεισμικά, με ξεχωριστό τον Ιταλό που σχεδίασε το Μαχαιριάδικο το 1905, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για την έπαυλη του Αργύρη στο Ψυχικό.
Η συμβολή των αρχιτεκτόνων κατά τον 20ο αιώνα υπήρξε αποφασιστική για την ανάδειξη του αρχιτεκτονικού πλούτου του Κάμπου, αλλά και για την διάσωσή του ως ιστορικού τόπου και αρχιτεκτονικού τοπίου. Με πρωτοπόρο τον Πικιώνη, μετά από πρόσκληση του ευπατρίδη Φιλίππου Αργέντη και συνεχιστή του τον Arnold Smith, η πρώτη καταγραφή της αρχιτεκτονικής του Κάμπου ενέπνευσε πολλούς νεότερους αρχιτέκτονες με πρώτους την Φανή Αναιρούση και τον Λεωνίδα Μυλωνάδη. Οι κηρύξεις του Κάμπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, δημιούργησαν ένα προστατευτικό δίχτυ ενάντια στην κατάλυση του περιβολιού και στην καταστροφή του αρχιτεκτονικού πλούτου, αλλά οι αρχιτέκτονες με την δημιουργική τους συμβολή ευαισθητοποίησαν την κοινωνία για την διαφύλαξη των θησαυρών του Κάμπου.
Τεχνιτες
Οι τεχνίτες που έχτισαν τον κάμπο προέρχονται κατά παράδοση από το διπλανό χωριό των Θυμιανών. Οι Θυμιανούσοι επεξεργάζονται τον τοπικό πωρόλιθο με τον οποίο είναι φτιαγμένα τα περισσότερα αρχοντικά του Κάμπου. Τους προηγούμενους αιώνες δούλευαν σε ομάδες και ήταν οργανωμένοι σε συντεχνία. Οι ίδιοι χτίζουν κτίρια και σε άλλες περιοχές, ενώ γνωρίζουμε ότι ο τοπικός λίθος χρησιμοποιήθηκε και για διαμόρφωση του λιμανιού της Χίου. Πολλά κτήρια των Θυμιανών είναι χτισμένα με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια υλικά, όχι όμως με την ίδια μεγαλοπρέπεια των κτηρίων του Κάμπου. Το καλύτερο παράδειγμα της τέχνης των τοπικών μαστόρων είναι o ναός του Αγίου Ευστρατίου, που χτίστηκε το 1890.
Κατά περιόδους μπορεί να αναπτύσσονται εξειδικεύσεις ανάμεσα στους μαστόρους και στους τεχνίτες της πέτρας ανάλογα με το αντικείμενο της εργασίας τους, το σπίτι, τις σκάλες, τη στέρνα, τις αυλόπορτες, τα τοιχογύρια κ.ο.κ. .
Εκτός από τους χτιστές δραστηριοποιούνται στον Κάμπο και άλλοι τεχνίτες όπως ξυλουργοί, σιδεράδες και ότι ήταν χρήσιμο για την ολοκλήρωση των κτισμάτων των περιβολιών. Από αυτούς ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι καλλιτέχνες μαρμαρογλύπτες, κάποιοι προερχόμενοι βεβαιωμένα από την Τήνο, και οι ζωγράφοι των τοιχογραφιών και κυρίως των οροφογραφιών των επαύλεων.
Τεχνίτης που κατασκευάζει βοτσαλωτό δάπεδο
πηγαδαδες
Μία ιδιαίτερη κατηγορία τεχνιτών είναι οι πηγαδάδες. Πρόκειται για τους τεχνίτες που κατασκευάζουν τα πηγάδια, μπορούν να εντοπίζουν τα κατάλληλα σημεία, να ανοίγουν τα αρχικά ορύγματα, να διαμορφώνουν το πάνω μέρος του πηγαδιού και να προχωρούν προς το βάθος. Μετά την αρχική διάνοιξη του ορύγματος οι πηγαδάδες είναι αναγκασμένοι να εργάζονται στα στενά όρια του πηγαδιού σε βάθος πολλών μέτρων και να ανεβοκατεβαίνουν με σχοινιά όταν το απαιτεί η εργασία τους.
εργατες και αλλοι εργαζομενοι
Ο κόσμος του Κάμπου και των περιβολιών περιλαμβάνει παραδοσιακά πολλές κατηγορίες ενοίκων και εργαζομένων. Τα περιβόλια για να σταθούν και να προκόψουν χρειάζονται συχνή φροντίδα και πολλά χέρια που τα προσφέρουν συνήθως οι άνθρωποι που προέρχονται πρώτα από τα Καμπόχωρα και ύστερα από τα μαστιχοχώρια, αλλά και από ακόμα μακρύτερα χωριά, όπως τα Αυγώνυμα και άλλα βορειότερα. Πολλοί από τους εργάτες των περιβολιών έμειναν στον Κάμπο και εξελίχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά αναλαμβάνοντας άλλους ρόλους· νοίκιασαν γη ή στην καλύτερη περίπτωση αγόρασαν δικά τους κτήματα για να καλλιεργήσουν. Πρέπει να υποθέσουμε ότι οι ανεστάτες ξεκινούσαν από εργάτες πριν αναλάβουν έναν πιο διευθυντικό ρόλο. Η δημιουργία μονάδων μεταποίησης, μύλων, ελαιοτριβείων, συσκευαστηρίων και αργότερα μικρών βιοτεχνιών ή του εργοστασίου χυμών, απαιτούσαν την ανάγκη εργατικών χεριών, εξειδικευμένων επαγγελματιών και βέβαια ιδιοκτητών αυτών των μονάδων. Μαζί με τους άλλους εργαζόμενους πρέπει να προσμετρήσει κανείς τους υπαλλήλους, τους μάγειρες, τις μαγείρισσες, παλιότερα τους αμαξάδες, τους οικονόμους, τις τροφούς, τις υπηρέτριες και τους υπηρέτες, και γενικά όσους εξυπηρετούσαν τους ιδιοκτήτες των περιβολιών, όταν αυτοί διέμεναν στον Κάμπο. Περιορισμένα πια σήμερα, αλλά σε μεγαλύτερη άνθηση μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, ήταν τα μικρά καφενεία – παντοπωλεία ή κουρεία του Κάμπου που συχνά μοιράζονταν τον ίδιο χώρο δημιουργώντας μικρούς πόλους δραστηριότητας.
Σε υψηλότερη συμβολικά θέση βρίσκονται οι πνευματικοί εργάτες του Κάμπου, οι ιερείς και οι δάσκαλοι, τους οποίους και τους δύο δασκάλους τους προσφωνούσαν, και οι οποίοι συντηρούσαν τα δύο βασικά κύτταρα της κοινωνικοποίησης των νεαρών αλλά και των ενηλίκων μελών της κοινωνίας του Κάμπου.
