Ναοι και κοιμητηρια
Οι ναοί του Κάμπου της Χίου
Οι εκκλησίες του Κάμπου της Χίου αποτελούν έναν σημαντικό τομέα της αρχιτεκτονικής του. Οι ναοί του Κάμπου έχουν μικρό μέγεθος, ακολουθούν τον αρχιτεκτονικό τύπο της βασιλικής και είναι χτισμένοι από θυμιανούσικη πέτρα.
Σήμερα πολλοί ναοί λειτουργούν ως ενοριακοί ναοί του ορθόδοξου δόγματος, ενώ παλιότερα υπήρχαν αρκετοί που ανήκαν στο καθολικό δόγμα, από τους οποίους έχουν παραμείνει μόνο ο Άγιος Ισίδωρος των Καθολικών και η Καθολικιά Παναγιά. Αρχικά οι ναοί ήταν κατά κανόνα κτητορικοί. Βρίσκονταν μέσα στα περιβόλια μεγάλων αριστοκρατικών οικογενειών του Κάμπου, οι οποίες έκτιζαν και συντηρούσαν τους ναούς και οργάνωναν πανηγύρεις στην εορτή του Αγίου. Ωστόσο, υπήρχαν και συντεχνιακοί ναοί, όπως και ναοί αδελφοτήτων.
Ακόμα και σήμερα τα ονόματα φανερώνουν την προέλευση και την ιστορία των ναών, όπως Άγιος Ισίδωρος των Πετροκόκκινων, Άγιος Θεοδόσιος Σκυλίτσηδων, Άγιος Τρύφωνας Αγέλαστων κοκ. Οι περισσότεροι σημερινοί ναοί του Κάμπου, έχουν ιστορία από τον 17ο-18ο αιώνα αλλά έχουν ανακαινισθεί μετά τις Σφαγές του 1822 και τον καταστροφικό σεισμό του 1881. Σε μερικές, όπως ο Χριστός, η Αγιοδεχτεινή, ο Άγιος Βλάσης έχουν υιοθετηθεί νέοι ρυθμοί αλλά διατηρείται ο χαρακτηριστικός τύπος του χιώτικου καμπαναριού
Τα κοιμητήρια του Κάμπου της Χίου
Από τον Κάμπο της Χίου απουσιάζει ένα κεντρικό κοιμητήριο κυρίως εξαιτίας της διάσπαρτης κατοίκησης σε ολόκληρη την έκταση του. Έτσι, αναπτύχθηκαν κοιμητήρια στο προαύλιο των ενοριακών αλλά και των κτητορικών ναών, αρχικά για τους κτήτορες και ακολούθως για τους ενορίτες τους. Συχνά γύρω από τους ναούς διακρίνονται επιβλητικά μαρμάρινα ταφικά μνημεία μελών των αρχοντικών οικογενειών του τόπου.
Οι τάφοι συνήθως φέρουν χαραγμένα συγκινητικά επιγράμματα, ενώ άλλοι είναι φιλοτεχνημένοι με περίτεχνες παραστάσεις και οικόσημα ή σύμβολα. Οι σημαντικότεροι είναι ευμεγέθεις και περιφραγμένοι με κάγκελα, υπάρχουν, ωστόσο, μικρότεροι και απλούστεροι τάφοι.
Για παράδειγμα, στον ιερό ναό της Παναγίας της Κοκοροβιλιάς στην περιοχή Γκιαζού του Κάμπου υπάρχουν στο βοτσαλωτό δάπεδο της αυλής τάφοι μελών των σημαντικότερων οικογενειών του Κάμπου. Η Κοκοροβιλιά είχε πάρει τη θέση του Ά Νεκροταφείου για τα αρχοντικά γένη του Κάμπου.
